سنجش تاریخ‌نگاری اسلامی (جلسه دوم: قسمت اول)

مصاحبهٔ اختصاصی نقدآگین با دکتر محسن بنائی

دکتر محسن بنائی در پیشگفتار خود بر این مصاحبه، نکاتی شنیدنی از تفاوت مشی علمی و مشی دینی می‌گوید؛ اینکه محقق پرسش‌ها را ارزشمندتر و پایاتر از پاسخ‌ها می‌داند، و از پرسش دیگران برای تصحیح و تعمیق بیشتر تحقیقاتش بیشترین بهره را می‌برد، و اینکه اگر فرصت بیابد تا کتابی پیرامون پرسش‌های خود پیرامون تاریخ اسلام بنویسد، صفحاتش چندین برابر کتاب «مغاک تیره تاریخ» می‌شود.

پرسش‌هایی که در این قسمت پاسخ داده می‌شوند:

 ۱) آیا مسیحیت آغازگاه شکل‌گیری اسلام بوده یا فرقه‌ای یهودیان مؤمن به مسیح؟ و اینکه آیا تحقیق در دو فرقهٔ علویه و نُصَیریه که در ترکیه و سوریه حضور دارند، و بیشتر به شهر پترا از لحاظ جغرافیایی نزدیک‌اند، و از لحاظ عقیدتی نیز مشابهت‌هایی با مسیحیت دارند، برای فهم منشأ اصلی شکل‌گیری اسلام کمک‌کننده است؟

۲) بیان نقدی از #ایمان_سلیمانی_امیری بنا به برداشتش از کتاب «مغاک تیره تاریخ» که به باور او، مخاطبان قرآن دسته‌های بسیار وسیع‌تر از مسیحیان‌اند و گفتگوهای قرآن گفتگوهای پیروان یک دین واحد نیست.

در پاسخ، دکتر بنائی به بیان ایدهٔ اصلی کتابش می‌پردازد و اینکه او مخاطبان قرآن را به مشرکان محدود ندانسته است، اما به واژه‌شناسی مشرک بنا به متن خود قرآن پرداخته، که برخلاف تصور عمومی و آنچه سیره‌های متأخرتر ساخته‌اند، مشرکان در قرآن بت‌پرستان نیستند؛ بلکه مسیحیان‌ تثلیثی مصداق اصلی این واژه‌اند.

۳) پیرامون سلیمان از منظر سیره‌نگاری اسلامی، قرآن و واقعیت بایبل.

۴) بیان نقد دوم ایمان سلیمانی امیری است که با ذکر موارد منفی‌ای که از بنی‌امیه و بنی‌عباس و اخلافشان در سیره‌نویسی‌های اسلامی وجود دارد، تاریخ اسلام را برساختهٔ این دو دستگاه دولتی نمی‌داند. پاسخ این نقد در قسمت دوم نیز پی گرفته خواهد شد.